llms.txt Nedir? Nasıl Çalışır?
llms.txt Dosyasının Temel Tanımı
Yapay Zekâ Modeli Eğitimi ile İlişkisi
llms.txt, adından da anlaşılacağı üzere, büyük dil modelleri (LLM – Large Language Models) ile doğrudan ilişkili bir yapılandırma veya veri kontrol dosyasıdır. Genellikle internet sitelerinde veya veri sağlayıcı platformlarda, yapay zekâ modellerine hangi verilerin erişebileceğini ya da erişemeyeceğini belirtmek için kullanılır. Temel mantığı, arama motorlarının kullandığı robots.txt dosyasına benzer bir şekilde çalışır.
Yeni Nesil Web-Erişim Kontrolü
llms.txt dosyası, sitelerin içeriklerinin yapay zekâlar tarafından nasıl kullanılabileceğine dair kurallar tanımlar. Bu sayede içerik sahipleri, verilerinin LLM'ler tarafından çekilip eğitim amaçlı kullanılmasını engelleyebilir veya sınırlandırabilir. Özellikle telif hakkı olan içeriklerin korunması veya veri politikalarının düzenlenmesi için önemlidir.
llms.txt Nasıl Çalışır?
Dosya Konumu ve Yapısı
llms.txt dosyası, bir internet sitesinin kök dizinine yerleştirilir. Örnek: `https://www.orneksite.com/llms.txt`. Dosyanın içerdiği kurallar, genellikle belirli LLM sağlayıcılarının (OpenAI, Anthropic, Google vb.) kullanıcı ajanlarını hedef alır ve hangi sayfalara erişebileceklerini belirten satırlarla yapılandırılır.
Kullanım Formatı ve Direktifler
llms.txt dosyası, aşağıdaki gibi basit kurallar içerebilir:
``` User-agent: GPTBot Disallow: /private/ Disallow: /admin/ Allow: /public/
User-agent: ChatGPT-User Disallow: /
User-agent: * Crawl-delay: 10 ```
Bu örnekte:
- GPTBot için `/private/` ve `/admin/` dizinleri yasaklanmış, `/public/` dizinine izin verilmiş
- ChatGPT-User için tüm site yasaklanmış
- Tüm diğer botlar için 10 saniye bekleme süresi tanımlanmış
llms.txt'nin Önemi ve Faydaları
Veri Gizliliği ve Güvenlik
llms.txt dosyası, hassas verilerin yapay zeka modellerinin eğitim setlerine dahil olmasını engeller. Bu özellikle:
- Kişisel bilgiler
- Ticari sırlar
- Telif hakkı korumalı içerikler
- Özel belgeler
için kritik öneme sahiptir.
Yasal Uyumluluk
GDPR, CCPA gibi veri koruma yasalarına uyum sağlamak için llms.txt dosyası önemli bir araçtır. İçerik sahipleri, verilerinin nasıl kullanılacağını kontrol edebilir.
Bant Genişliği Yönetimi
Yapay zeka botlarının site trafiğini kontrol ederek sunucu kaynaklarını daha verimli kullanabilirsiniz.
Popüler LLM Botları ve User-Agent'ları
OpenAI Botları
- GPTBot: OpenAI'nin genel web tarama botu
- ChatGPT-User: ChatGPT kullanıcı istekleri için
- CCBot: Common Crawl projesi için
Google Botları
- Google-Extended: Bard ve diğer AI ürünleri için
- GoogleOther: Çeşitli Google AI servisleri
Diğer Önemli Botlar
- ClaudeBot: Anthropic'in Claude AI'si için
- FacebookBot: Meta'nın AI projeleri için
- Applebot-Extended: Apple Intelligence için
llms.txt Dosyası Nasıl Oluşturulur?
Adım 1: Dosya Oluşturma
Web sitenizin kök dizininde `llms.txt` adında bir dosya oluşturun.
Adım 2: Kuralları Tanımlama
Hangi botlara hangi erişim izinlerini vereceğinizi belirleyin:
``` # Tüm AI botlarını engelle User-agent: * Disallow: /
# Sadece belirli dizinleri engelle User-agent: GPTBot Disallow: /private/ Disallow: /user-data/ Allow: /blog/ Allow: /public/
# Crawl hızını sınırla User-agent: ClaudeBot Crawl-delay: 30 Disallow: /api/ ```
Adım 3: Test ve Doğrulama
Dosyanızın doğru çalıştığını kontrol edin:
- `https://yoursite.com/llms.txt` adresine erişim sağlayın
- Syntax hatalarını kontrol edin
- Log dosyalarından bot aktivitelerini izleyin
En İyi Uygulamalar
1. Kapsamlı Kural Tanımlama
Tüm önemli AI botlarını listeleyerek kapsamlı kurallar oluşturun.
2. Düzenli Güncelleme
Yeni AI botları çıktıkça dosyanızı güncelleyin.
3. Monitoring ve Analiz
Bot trafiğini düzenli olarak izleyerek kurallarınızın etkinliğini değerlendirin.
4. Yasal Danışmanlık
Özellikle ticari siteler için yasal danışmanlık alın.
Sınırlamalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Gönüllü Uyum
llms.txt dosyası, robots.txt gibi sadece bir öneri niteliğindedir. AI şirketlerinin bu kurallara uyması gönüllülük esasına dayanır.
Teknik Sınırlamalar
- Tüm AI botları llms.txt dosyasını okumayabilir
- Bazı botlar kendilerini farklı user-agent'larla tanıtabilir
- Dosya syntax hatalarına duyarlıdır
Sürekli Gelişim
AI teknolojisi hızla geliştiği için llms.txt standardı da sürekli güncellenmektedir.
Gelecek Perspektifi
Yasal Düzenlemeler
Gelecekte llms.txt dosyalarına uyumun yasal zorunluluk haline gelebileceği öngörülüyor.
Standartlaşma
W3C gibi organizasyonlar tarafından resmi standart haline gelebilir.
Gelişmiş Özellikler
- Zaman bazlı erişim kontrolü
- İçerik türü bazlı sınırlamalar
- Dinamik kural yönetimi
llms.txt dosyası, yapay zeka çağında web sitesi sahiplerinin veri kontrolünü ellerinde tutmaları için önemli bir araçtır. Doğru kullanıldığında hem veri gizliliğini korur hem de yasal uyumluluğu sağlar.
Web sitenizin içeriğini AI modellerinin nasıl kullanacağını kontrol etmek istiyorsanız, llms.txt dosyası oluşturmayı düşünmelisiniz. Bu, gelecekte daha da önemli hale gelecek bir konu olarak görünüyor.
Önemli Not: llms.txt dosyası henüz gelişmekte olan bir standarttır. En güncel bilgiler için ilgili AI şirketlerinin resmi dokümantasyonlarını takip etmeniz önerilir.
